2024 yil 1 oktyabr holatiga ko'ra, O'zbekistonning umumiy tashqi qarzi $60 milliarddan oshdi: davlat tashqi qarzi $32,5 milliard, tashqi korporativ qarz esa $27,7 milliardni tashkil etdi. Bu haqda Markaziy bankning to'lov balansiga, investitsiya pozitsiyasiga va tashqi qarzga bag'ishlangan qisqa sharhida aytilgan.
To'qqiz oy davomida joriy hisobdagi defitsit o'tgan yilning shu davriga nisbatan 17% ga qisqardi va $3,4 milliardni (4,3% Yalpi Ichki Mahsulot) tashkil etdi. Bu, savdo balansining salbiy qoldig'ining o'sish sur'atlarining sekinlashishi va mamlakatga xalqaro pul o'tkazmalari hajmining sezilarli darajada oshishi bilan bog'liq edi.
Markaziy bank ta'kidlaydiki, xalqaro bozorlaridagi xom ashyo narxlarining o'zgaruvchan dinamikasi va rezidentlarga taqdim etilayotgan xalqaro xizmatlar hajmining oshishi eksport hajmining 4% ga o'sishiga yordam berdi — $19,1 milliardgacha. O'z navbatida, import sekinroq sur'atlarda (+5,5%) o'sib, $31,4 milliardni tashkil etdi.
«Bu shuni anglatadiki, investitsiya faoliyati va ichki iste'mol talabining yuqori darajasi energiya resurslari, mashinalar va uskunalar, shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlari importini rag'batlantirayotganiga qaramay, 2023 yilda ayrim tovarlar bo'yicha bir martalik katta import hisobiga yuqori baza shakllandi», — deb izoh berdi regulyator.
Yanvar-sentabr oylarida savdo balansining salbiy qoldig'i o'tgan yilning shu davriga nisbatan 8% ga oshdi va $12,4 milliardni tashkil etdi. Biroq, birlamchi va ikkilamchi daromadlar balansida $973 million va $8 milliardlik ijobiy qoldiq shakllandi, bu savdo balansidagi defitsitni qisman qoplashga yordam berdi.
Manba: Markaziy bank
Mehnat migratsiyasining geografiyasini diversifikatsiya qilish va o'zbekistonliklarning an'anaviy yashash mamlakatlarida maoshlarning o'sishi birlamchi va ikkilamchi daromadlar komponentlari bo'yicha tushumlarni rag'batlantirishga yordam berdi, investitsiya daromadlarining o'sishi esa xarajatlarni oshirishga sabab bo'ldi.
Joriy hisob defitsiti moliyaviy hisobdagi kapital oqimlari, xususan, to'g'ridan-to'g'ri va portfel investitsiyalari hisobidan moliyalashtirildi. Xususan, to'qqiz oy davomida to'g'ridan-to'g'ri chet el investitsiyalarining sof oqimi 7% ga oshdi va $1,9 milliardni tashkil etdi.
Portfel investitsiyalarining sof jalb qilinishi $1,7 milliardni tashkil etdi va asosan xalqaro obligatsiyalar bo'yicha operatsiyalar hisobiga shakllandi, moliyaviy hisobdagi salbiy qoldiq esa $3,9 milliardgacha yetdi.
To'qqiz oy davomida valyuta qismidagi oltin-valyuta zaxiralari $678 millionga qisqardi. Biroq, jahon bozorlarida oltin narxlarining o'sishi hisobiga xalqaro zaxiralar qoldi $6,6 milliardga yaqin o'sdi va 1 oktyabr holatiga $41,1 milliardni tashkil etdi.
Markaziy bankning xabar berishicha, to'lov balansining moliyaviy hisob operatsiyalari va operatsion bo'lmagan o'zgarishlar ta'sirida, sof xalqaro investitsiya pozitsiyasi joriy yil boshiga nisbatan 29% ga mustahkamlandi va $16,3 milliardni tashkil etdi. Shu bilan birga, rezidentlarning valyuta aktivlari $10,8 milliardga (13% o'sish) oshdi, shu vaqt ichida tashqi majburiyatlar hajmi $7,1 milliardga (+10%) o'sdi.
Oldinroq Spot TBC Bank Uzbekistan 128 milliard so'mlik ikki yillik obligatsiyalarni joylashtirgani haqida xabar bergan edi.