O‘zbekiston uchun «Bir belbog‘ - bir yo‘l» dasturi qanday foyda keltiradi?
O‘zbekiston uchun «Bir belbog‘ - bir yo‘l» nimasi bilan foydali?
Joriy yilning 17-18 oktyabr kunlari Pekinda (Xitoy) «Bir belbog‘ - bir yo‘l» loyihasi bo‘yicha sammit o‘tkaziladi. Ushbu sammitda O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev ishtirok etadi.
Xitoy tomonidan ilgari surilayotgan «Bir belbog‘ - bir yo‘l» loyihasiga qaysi mamlakatlar kiradi? Loyihaning O‘zbekiston uchun qanchalik foydali ekanligi haqida iqtisodiy tahlilchi Shuxrat Rasul javob berdi.
«Pekindagi forum Xitoy prezidenti Si Tszinpin tomonidan e’lon qilingan keng ko‘lamli global infratuzilma va energetika tashabbusining 10 yilligi bilan bog‘liq. Bu tashabbus qadimiy Ipak yo‘lini qayta tiklash orqali jahon savdosini rag‘batlantirish maqsadida yaratilgan.
Xitoyning «Bir belbog‘ - bir yo‘l» loyihasi ikkita yo‘nalishdan iborat. Biri - quruqlik orqali, ikkinchisi - okean orqali. Quruqlikdagi loyiha dastlab 2006 yilda yaratilgan. U Rossiya, Qozog‘iston va O‘zbekiston orqali o‘tadigan yo‘llarni o‘z ichiga oladi. Afg‘oniston hozirda ushbu tendentsiyaga qo‘shilmoqda. Dastur har bir ishtirokchi mamlakat uchun ulkan foyda keltirishni va’da qilmoqda».
Mutaxassisning fikricha, Xitoy o‘z korxonalarining bir qismini O‘zbekiston va Qozog‘istonga ko‘chirish imkoniyatiga ega.
«Ushbu loyihada ishtirok etish orqali O‘zbekiston tranzit yuklarni tashish uchun haq oladi. Agar Xitoydan kelayotgan mahsulot O‘zbekistonda qolsa, davlat bojxonasini ham to‘lash kerak bo‘ladi. Xitoy bu yerda o‘z mahsulotlarini realizatsiya qilish uchun infratuzilma yaratadi. Lekin agar Xitoy o‘z kompaniyalarini ko‘chirishni amalga oshirsa, Yevropaga eksport qilinadigan mahsulotlarining narxlari pasayadi. Masalan, Xitoy bu yerda o‘zbek paxtasini qayta ishlash, uni tayyor mahsulotga aylantirish va Yevropaga sotish mumkin. Bu nuqtai nazardan O‘zbekistonda qo‘shma korxonalar, soliq rezidentlari tashkil etilishi mumkin. Korxonalar sonining ortishi yangi ish o‘rinlarini ham yaratadi. Bu ikki tomon uchun juda foydali.»
O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlarni tushuntirayotganda, men har doim Meksika va AQSh o‘rtasidagi munosabatlar misolini keltiraman. Chunki 20-asrning 70-80-yillarida Meksika GDP bo‘yicha 100 ta eng yaxshi mamlakatlar qatoriga kira olmadi. Hozirda Meksika 13-o‘ringa ko‘tarildi. Bu tasodifan bo‘lmadi. Bugungi kunda AQShning eng yirik avtomobil kompaniyalarining aksariyati Meksikaga ko‘chib o‘tgan. Xitoy ham avtomobil sanoatini O‘zbekistonga ko‘chirishni o‘ylab ko‘rishi mumkin. Chunki bizda, ma’lumki, Xitoy bilan taqqoslaganda arzon ishchi kuchi mavjud. Ya’ni O‘zbekiston Meksikaning tajribasini takrorlashi mumkin.»