O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining uchinchi plenar majlisi to‘g‘risidagi ma'lumot.

Plenar yig'ilish videokonferensiya formatida o'tkazildi va O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining Raisi Tanzila Narbayeva tomonidan boshqarildi. U YouTube'dagi Senat kanalida onlayn tarzda translyatsiya qilindi.

Plenar yig'ilishning uchinchi kuni boshlanishi bilan O'zbekiston Respublikasi Ma'muriy javobgarlik kodeksiga o'zgartirishlar kiritish to'g'risidagi qonun «Voyaga yetmaganlar o'rtasida huquqbuzarliklarni oldini olish tizimini takomillashtirish».

Hozirgi zamondagi chaqiriqlar va tahdidlar, turli xil g'oyalar tarqalishiga olib keladi, bu esa mamlakatimiz huquqni muhofaza qilish organlari oldida shunga o'xshash holatlarni oldini olish va bartaraf etish bo'yicha yangi vazifalar qo'yadi.

O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-yil 5-fevraldagi tegishli qaroriga muvofiq, voyaga yetmaganlar ishlari bo'yicha ichki ishlar organlarida psixolog-inspektor (katta psixolog-inspektor) lavozimlariga o'tkazilishi ham ushbu yo'nalishda olib borilayotgan ishlarning ajralmas davomidir.

Ushbu qarorga muvofiq O'zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasida Bolalar bilan ishlash boshqarmasi va uning hududiy bo'linmalari tashkil etildi, shuningdek, voyaga yetmaganlar masalalari bo'yicha katta psixolog-inspektor va psixolog-inspektor lavozimlari tashkil etildi.

Ushbu bo'linmalar maktablarda (10 134) ma'naviy-psixologik muhitni yaxshilash, o'quvchilar o'rtasida nazoratsizlikni keltirib chiqaradigan omillarni aniqlash va bartaraf etish, o'quvchilarda vatanparvarlik va vataniga sadoqat tuyg'usini shakllantirish, qonunbuzarliklarga nisbatan toqat qilmaslikni tarbiyalash bo'yicha zarur chora-tadbirlarni ko'rishmoqda.

Bundan tashqari, «Xavfsiz maktab» konsepsiyasi asosida, muammoli o'quvchilar bilan ota-onalar ishtirokida yashash joyida ishlash orqali, xususan, umumiy ta'lim muassasalarida xavfsizlikni ta'minlash bo'yicha muhim ishlar olib borilmoqda.

Yangi tashkil etilayotgan lavozimlarni, jumladan, katta psixolog-inspektor va voyaga yetmaganlar masalalari bo'yicha psixolog-inspektorlarga, qonunchilikda belgilangan vakolatlarni berish zarurati tug'ilmoqda.

Fevral oyidan hozirgi kungacha O'zbekiston Milliy gvardiyasi psixolog-inspektorlari tomonidan 44 450 ta Ma'muriy javobgarlik kodeksining 47-moddasining birinchi qismida belgilangan qoidalar buzilishi aniqlangan, ichki ishlar organlarining profilaktika inspektorlari orqali ma'muriy jazolarni qo'llash ta'minlangan, maktabni o'tkazib yuboradigan bolalarning ota-onalariga taxminan 175 ming ogohlantiruvchi xat yozilgan.

Bir psixolog-inspektorga bog'liq ravishda maktablarda bolalar soniga qarab 3 dan 10 tagacha umumiy ta'lim muassasalari to'g'ri keladi. Ammo, ular voyaga yetmagan huquqbuzarlarni profilaktika inspektoriga, ya'ni ularning ota-onalariga nisbatan ma'muriy jazolarni qo'llash bo'yicha asosiy aloqa shaxsiga yo'naltirishlari, psixolog-inspektorlarning ish samaradorligiga salbiy ta'sir ko'rsatadi va vaqtlarining ortiqcha sarflanishiga olib keladi.

Ushbu qonun O'zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi tomonidan umumiy ta'lim muassasalarida xizmat o'tayotgan voyaga yetmaganlar bo'yicha psixolog-inspektorlarning faoliyatini qonuniylashtirish, maktablardagi psixologik muhitni yaxshilash, voyaga yetmaganlar o'rtasida huquqbuzarliklarga nisbatan toqat qilmaslikni shakllantirish, muammoli o'quvchilarga yashash joyida ota-onalar ishtirokida yordam berish, maqsadli ishlarni samarali amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish maqsadida ishlab chiqilgan.

S senatorlarning fikriga ko'ra, qonunning qabul qilinishi O'zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasining voyaga yetmaganlar o'rtasida huquqbuzarliklarni oldini olish bo'yicha faoliyatini samaradorligini oshiradi va bolalarning huquq va erkinliklarini himoya qiladi.

Muokamatdan so'ng qonun senatorlar tomonidan ma'qullandi.

Keyin parlament a'zolari «O'zbekiston Respublikasining shaxs huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilishni kuchaytirishga qaratilgan ayrim qonun hujjatlariga o'zgartirishlar va qo'shimchalar kiritish to'g'risida» qonunni muhokama qildilar.

Davlatda inson huquqlarini himoya qilish tizimini yangi darajaga ko'tarish, «Inson sha'ni va qadr-qimmati yo'lida» tamoyiliga asoslangan keng ko'lamli ishlar olib borilmoqda, sud va huquqni muhofaza qilish organlarida shaxsning huquq va erkinliklarini himoya qilishni kuchaytirish, shuningdek, aholining huquqni muhofaza qilish tizimiga bo'lgan ishonchini mustahkamlash bo'yicha keng ko'lamli ishlar olib borilmoqda.

Keng ko'lamli islohotlar natijasida sud-tergov amaliyotida inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilishni ta'minlaydigan samarali mexanizmlar ishlab chiqilgan.

Senatorlar tomonidan muhokama qilinayotgan qonun ushbu islohotlarning mantiqiy davomidir va jinoyat ishlarida sudning shaxsning konstitutsiyaviy huquqlari, ya'ni ozodlik va shaxsiy daxlsizlik huquqlarini ta'minlash maqsadida tuman va shahar sudlarida tergov sudyasi lavozimini joriy etishni nazarda tutadi.

Bundan tashqari, jinoyat ishlarida dastlabki tergov bosqichida jarayon qarorlarini tasdiqlash va ma'muriy huquqbuzarliklar bo'yicha ishlarni tergov sudyalari tomonidan ko'rib chiqish masalalarini qonunchilikda belgilash maqsadida ushbu qonun doirasida tergov sudyalari vakolatlari va ishlarni ko'rib chiqish tartibini belgilovchi o'zgartirishlar va qo'shimchalar kiritilmoqda.

Senatorlar hujjat tergov faoliyatida shaxsning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilishni kuchaytirishga xizmat qiladi, deb