O‘zbekiston energetika sektorini faollik bilan rivojlantirmoqda, qayta tiklanuvchi manbalarga e'tibor qaratib, qazilma yoqilg‘iga bo‘lgan bog‘liqlikni kamaytirishga intilmoqda. 2021 yildan beri mamlakatda 10 ta yangi ob'ekt ishga tushirildi — 9 ta quyosh va 1 ta shamol elektr stansiyasi, jami quvvati 2500 MW dan ortiq, shuningdek, gidroelektr stansiyalar hisobiga 2200 MW dan ortiq quvvat qo‘shildi. Natijada, uch yil ichida elektr energiyasini ishlab chiqarishda qazilma yoqilg‘ining ulushi 90% dan 70% ga kamaydi, qayta tiklanuvchi manbalar esa endi umumiy iste'molning 25−30% ini ta'minlamoqda.
2030 yilga kelib, O‘zbekiston qayta tiklanuvchi manbalar hisobiga elektr energiyasining 40% dan ortig‘ini ishlab chiqarishni rejalashtirmoqda, shuningdek, energiya saqlash tizimlari quvvatini 4,2 GW ga yetkazishni maqsad qilgan.
Energiyani saqlash tizimlarining qayta tiklanuvchi energetikadagi roli
Energiyani saqlash tizimlari (Energy Storage Systems, ESS) qayta tiklanuvchi energiya manbalarining barqarorlik muammosini hal qilishda muhim rol o‘ynaydi va energiya tarmoqlarida muvozanatni ta'minlaydi. Ular pik soatlarda ishlab chiqarilgan ortiqcha energiyani saqlaydi va uni talab oshganda, masalan, kunduz quyosh energiyasini to‘plab, kechki yoki tun iste'moli uchun foydalanishga imkon beradi. ESS uzoq vaqtdan beri ishlatiladi, gidroakumulyatsiya tizimlaridan boshlanib, ammo akkumulyatorlar asosidagi energiya saqlash tizimlaridagi so‘nggi yutuqlar ushbu sohani tubdan o‘zgartirdi. Zamonaviy BESS yuqori energiya sig‘imini, uzoq xizmat muddati va energiyani saqlash xarajatlarini kamaytiradi, bu esa ularni qayta tiklanuvchi energetikani rivojlantirish uchun asosiy yechimga aylantiradi.
Sertifikatlangan ilg‘or ESS yechimlari energiya tarmoqlarining ishonchliligini oshiradi, bu esa ularni energetika infratuzilmasini modernizatsiya qilishda muhim element qiladi. ESS ni energetika tizimiga integratsiya qilish O‘zbekiston kabi mamlakatlarga energetik mustaqillikni mustahkamlash va global barqaror rivojlanish maqsadlariga mos kelishga imkon beradi.
Biroq, ESS ning global tarqalishi yo‘lida murakkab tartibga solish, yuqori dastlabki xarajatlar va energiya tarmog‘iga integratsiyalashdagi texnik qiyinchiliklar kabi to‘siqlar mavjud. Ularning joriy etilishi, shuningdek, akkumulyator texnologiyalarining imkoniyatlarini yetarlicha tushunmaslik bilan ham bog‘liq. Qo‘shimcha ravishda, litiy-temir-fosfat (Lithium Iron Phosphate, LFP) batareyalariga elektromobillar bozoridan yuqori talab yetishmovchilikni tug‘diradi, bu esa narxlarni va etkazib berish muddatlarini oshiradi.
Trina Storage dan ilg‘or yechimlar
O‘zbekiston qayta tiklanuvchi energetikani rivojlantirish rejalarini kengaytirayotgan sari, zamonaviy energiya saqlash tizimlarini integratsiya qilish juda muhim bo‘lib bormoqda. Trina Storage, Trina Solar kompaniyasining bo‘limi, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini integratsiya qilishni osonlashtirish uchun ishlab chiqilgan innovatsion yechimlarni taklif etadi, energiya tizimining barqarorligi, samaradorligi va ishonchliligini ta'minlaydi.
Trina Storage ning litiy-temir-fosfat (LFP) batareyalari bilan Elementa tizimlari yuqori mustahkamlik va xavfsizlikka ega. Energiya saqlash tizimlari bozoridagi muammolarni hal etish uchun kompaniya o‘zining akkumulyator elementlari ishlab chiqarishini tashkil etdi. Bu Trina Storage ga yetkazib berish zanjirini va ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilish imkonini beradi, barqaror sifatni va xavfsizlik standartlariga mos kelishni ta'minlaydi.
Trina Storage yechimlari UL 9540A, IEC 62619, UL 1973 va UN 38.3 kabi ko‘plab xalqaro xavfsizlik standartlariga mos keladi, bu esa ularni bozordagi eng sertifikatlangan mahsulotlaridan biriga aylantiradi. Mahsulotlar qayta zaryadlash, issiqlik oshirish va mexanik ta'sir kabi sinovlardan o‘tadi. Ushbu choralar Trina Storage ning xavfsiz va ishonchli energiya saqlash tizimlarini yaratishga bo‘lgan intilishini ta'kidlaydi.
Trina Storage ning Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi muvaffaqiyatli loyihalari
Trina Storage tajribasi Osiyo-Tinch okeani mintaqasida yirik loyihalarni o‘z ichiga oladi. Yorqin misol — Xitoyda 150 MW quvvatga ega agri- va akvavoltaj ob'ekti, bu yerda yuqori samarali Vertex quyosh modullari va Elementa energiya saqlash tizimlari qo‘llaniladi. U erda yerning ikki marta ishlatilishi konsepsiyasi amalga oshirilmoqda, bu esa quyosh panellari ostida qishloq xo‘jaligini va suvsiz ekotizimni suzuvchi quyosh stansiyalari bilan birlashtiradi. Loyihada Trina Storage dan 44,5 MW quvvatga ega batareyali energiya saqlash tizimi (BESS) taqdim etilgan bo‘lib, u 89 MWh sig‘imga ega. Elementa ning modulli tuzilishi va zamonaviy xavfsizlik tizimlari ish samaradorligini oshiradi va o‘rnatishning uzoq muddatli ishlashini ta'minlaydi.
0
Xitoyning Gansu viloyatida Trina Storage ning Elementa 15 MW yoki 30 MWh yechimi 100 MW quvvatga ega quyosh elektr stansiyasi bilan birgalikda sobiq kon maydonida nafaqat qayta tiklanuvchi energiya ishlab chiqarishni qo‘llab-quvvatlaydi, balki ekotizimni tiklashga ham yordam beradi, energiya saqlash tizimlarining keng imkoniyatlarini ko‘rsatmoqda. Yana bir muhim loyiha — Maldiv orollarida mikro tarmoqlar klasteri bo‘lib, Elementa saqlash tizimi dizel generatorlarini almashtirgan va 11 ming aholi uchun barqaror energiya ta'minotini ta'minlagan. Ushbu yechim karbon chiqindilarini kamaytirdi va mamlakatni 2030 yilga kelib karbon neytralligiga erishish maqsadiga yaqinlashtirdi.
Bunday muvaffaqiyatli loyihalar Trina Storage ning ilg‘or texnologiyalarining global qayta tiklanuvchi energiya manbalariga o‘tishdagi ahamiyatini ta'kidlaydi, kompaniyani yirik energetika loyihalari uchun ishonchli va kengaytiriladigan yechimlar taqdim etishda yetakchi o‘ringa olib keladi.
O‘zbekiston uchun ishonchli tanlov
Barcha yuqoridagilar Trina Storage ni O‘zbekiston kabi energiya mustaqilligi va energiya saqlash tizimlarini integratsiya qilishda ambitsiyali maqsadlarga erishishga intilayotgan mustaqil energiya ishlab chiqaruvchilar va EPC (Loyihalash-Sotib olish-Qurilish) sohasidagi pudratchilar uchun muhim hamkor qiladi. Ilg‘or ESSlardan foydalanish O‘zbekistonga energiya saqlash xarajatlarini kamaytirish orqali energiya xarajatlarini sezilarli darajada pasaytirishga imkon beradi, bu esa qayta tiklanuvchi energiya loyihalarining moliyaviy jozibasini oshiradi.
Keng qamrovli