2024-yil natijalariga ko'ra O'zbekistondagi mikrofinans tashkilotlari va lombardlarning sof foydasi birinchi marta 1 trillion so'mdan oshdi. Bu haqda Markaziy bankning MFO va lombardlarning moliyaviy holatiga bag'ishlangan hisobotida aytiladi.
Yanvar-dekabr oylarida MFO va lombardlarning umumiy daromadi 3,4 trillion so'mni, xarajatlari esa 1,5 trillion so'mni tashkil etdi, sof foyda esa 1 trillion so'm bo'ldi. Mikrofinans tashkilotlari 3 trillion so'm ishlab topdi, ulardan deyarli yarmi xarajatlar qismiga to'g'ri keldi. Shunday qilib, MFOning sof foydasi 833 milliard so'mni tashkil etdi.
Buning natijasida lombardlarning daromadi 354 milliard so'mdan oshdi, xarajatlar esa 138 milliard so'mni tashkil etdi. Natijada ularning sof foydasi 170 milliard so'm atrofida shakllandi.
Markaziy bankda MFOlarning foizli daromadlari umumiy daromadlar hajmining 70%ini tashkil etishini ta'kidladilar, ulardan 99,3% ajratilgan kreditlar hisobiga shakllanadi. Xarajatlar strukturasi bo'yicha foizsiz xarajatlar MFOlarda 10% (lombardlarda esa 11%), operatsion xarajatlar 44% (81%), foizli xarajatlar esa 46% (8%) ni tashkil etdi.
Mikroqarzlarning foizi mikrofinans xizmatlari ko'rsatish orqali mikrofinans tashkilotlari tomonidan olingan foizli daromadlar segmentida 97−99% atrofida shakllandi.
2024-yil natijalariga ko'ra mikroqarzlar (45,83 trillion so'm) va mikroqarzlar (17,4 trillion so'm) berish hajmlari yarmidan ko'proq oshdi. Ikkinchi yilda mikroqarzlarning o'sish sur'ati tezlashdi, dekabr oyida esa 5,1 trillion so'm bilan mutlaq rekord o'rnatildi.
Mikrofinanslash
2024-yil yanvarida o'sha paytdagi Markaziy bank rahbari Mamorizo Nurmuratov mikrofinanslash bozorida pufak shakllanishi uchun hech qanday shart-sharoit yo'qligini aytdi. 2023-yilda chakana kreditlar ulushining umumiy portfelde 26% dan 33% gacha oshdi, ayrim chakana kreditlash segmentlarida esa qizishlar kuzatildi.
O'sha yili fevral oyining oxirida Shavkat Mirziyoev mikroqarzning maksimal summasini ikki barobarga oshirishni - 50 million so'mdan 100 million so'mgacha tasdiqladi.
O'tgan yil oxirigacha prezident 50 ta mikrofinans tashkilotini yaratishni va ularga 1 trillion so'm miqdorida moliyaviy resurslar ajratishni topshirdi.
Iyul oyida Markaziy bank islomiy moliya sohasida mikrofinans tashkilotlari faoliyati to'g'risidagi nizomni tasdiqladi. Mikrofinans tashkilotlari islomiy moliya bilan shug'ullanishlari mumkin, lekin buni amalga oshirish uchun ularga alohida kengash tuzish va alohida hisobot olib borish talab etiladi.
Bundan tashqari, 1-noyabrdan boshlab onlayn kreditlar berishda "sovutish davri" joriy etildi. Ariza berish uchun ilova orqali biometrik identifikatsiyadan o'tish kerak. Bu ariza shaxsan berilganligini aniqlash imkonini beradi. Agar qarz oluvchida ko'p qarzlar yoki kechikishlar bo'lsa, bank kredit berishda rad etishi yoki uning summasini kamaytirishi mumkin.
Oldin Spot, kreditlarni rasmiylashtirishda o'z-o'zini cheklash to'g'risidagi qonun Senat tomonidan ma'qullanganini yozgan edi.