Joriy yilning to'qqiz oyi davomida milliy valyutada rasmiylashtirilgan iste'mol va avtomobil kreditlari hajmi ikki baravar kamaydi, bu haqda Spot o'rgangan Markaziy bank ma'lumotlariga ko'ra.
Yanvar-sentabr oylarida fuqarolar avtokreditlar uchun 12,79 trillion so'm olishdi, bu esa o'tgan yilning shu davriga nisbatan 2,36 baravar kam. Oylik eng yuqori ko'rsatkichlar yanvar, aprel va may oylarida kuzatildi, bu oylarda 1,7 trillion so'm kredit berilgan.
Istemol kreditlash 2,4 baravar kamaydi — 32,54 trillion so'mdan 13,05 trillion so'mgacha. Eng ko'p chakana kreditlar aprel-may oylarida berildi (taxminan 1,8 trillion so'm).
Sentyabr oyida avtokreditlash 2022 yil fevralidan buyon eng past darajaga tushdi. Uchinchi chorakda avtokreditlar berilishi o'tgan yilning shu davriga nisbatan uch baravardan ko'proq kamaydi.
Foto: Markaziy bank / Spot
Nima uchun kreditlash kamaymoqda
O'tgan yilning sentyabrida Markaziy bank avtomobil kreditlarini berish bo'yicha banklarga talablarni kuchaytirdi. Shunday qilib, avtomobil xaridi uchun kredit portfelidagi kreditlar ulushi 25% dan oshmasligi kerak, bu esa kreditlarning konsentratsiyasi bilan bog'liq xavflar sababli.
1 iyuldan boshlab Markaziy bank aholi uchun kredit berish bo'yicha talablarni kuchaytirdi. Regulyator kredit bo'yicha o'rtacha to'lovlarni qarz oluvchining o'rtacha oylik daromadiga nisbati orqali hisoblanadigan qarz yukliligini kiritdi.
Ushbu parametr allaqachon jismoniy shaxslar uchun mikroqarz berishda qo'llanilmoqda. Mikroqarzlar berilishi kredit oluvchining daromadining yarmidan oshmasligi bilan cheklangan.
1 iyuldan boshlab kreditlash limiti 60% darajasida belgilangan, 2025 yildan esa 50% ga kamaytiriladi.
Bundan tashqari, Markaziy bank fuqarolarga ipoteka va avtokreditlar berish bo'yicha talablarni kuchaytirdi. Kredit riskini baholashda qarz oluvchilar uchun qo'shimcha ko'rsatkich — "kredit/garantiya" koeffitsienti hisobga olinadi.
Iyul oyida ADM Jizzakh avtomobil zavodi direktori Daniyor Davletiyarov Markaziy bank avtomobil kreditlarini berishda "noaniq cheklovlar" joriy etganini ma'lum qildi. U bu yil avtomobillar savdosining 15% ga kamayishini — 350 ming dona bo'lishini kutmoqda.
Oldinroq Spot, oktyabr oyida Markaziy bank 7 ta bank va 2 ta mikro moliya tashkilotini jarimaga tortganini xabar qilgandi.